Het gekke is dat het voor ons eigenlijk heel gewoon is geworden dat Yuna twee talen spreekt.
Hoewel ze overwegend Portugees praat, switched ze inmiddels prima van taal zodra mijn ouders overkomen of we met mijn broer skypen.
Dat is wel eens anders geweest, toen ze nog dacht dat de hele wereld Portugees verstaat en opa en oma dus met hoge wenkbrauwen naar haar verhalen luisterden. En zij maar enthousiast vertellen, inclusief drukke handgebaren, want dat hoort er nou eenmaal bij als je Portugees praat.
Niet mijn vriendinnetje
Yuna was 2,5 jaar toen wij naar Portugal verhuisden en sprak toen overwegend Nederlands. Papa sprak van begin af aan wel altijd Portugees met haar, wat ze dus ook prima verstond. Binnen zes weken na onze verhuizing - Yuna ging inmiddels naar een soort kleuterklas- sprak ze juist overwegend Portugees. Ook tegen mij, hoewel ik natuurlijk bij het Nederlands bleef. Na nog geen zes weken was ze veranderd in een Portugese peuter, bovendien vol met nieuwe one-liners die ze vol passie over mij uit stortte. Ik zie ze nog staan, midden op straat met haar armpjes over elkaar geslagen, duidelijk niet voornemens om braaf verder met mij mee te lopen. "Jij bent NIET mijn vriendinnetje', kreeg ik te verstaan. In het Portugees! (Tu não es minha amiga). Gelukkig stak mijn schaterlach haar aan en waren we toch blijkbaar ineens weer dikke vriendinnen. Zo snel kan dat soms gaan.
Al heel snel sprak Yuna dus eigenlijk alleen maar Portugees. Ook als ik iets vroeg in het Nederlands, antwoordde ze in het Portugees. Gevoelsmatig raakte haar woordenschat daardoor een beetje uit balans. Het grootste deel van de week gaat ze immers naar school, waardoor het Nederlands aanvankelijk een beetje op de achtergrond raakte. Lang leven de Disney-films, verhalen cd's en voorleesboeken, die dit weer een beetje in balans hebben getrokken. 'Let it go' van Frozen wordt hier in drie talen uit volle borst meegezongen.
In de mix
Sinds een jaartje maakt ze prima onderscheid tussen beide talen door Nederlands te praten tegen mijn familie en Portugees 'thuis'. Sinds kort kan ze ook echt één op één woorden vertalen. Voorheen vroeg ze 'confitura' op haar brood en probeerde ik te bevestigen dat ze 'jam' wilde. "Neehee, confitura', zei ze dan. Het komt nog wel voor dat ze een woord niet weet in het Portugees en dan zoiets zegt als 'Quero chocolade hagelslag'. Meestal komen we er wel uit, maar wee die enkele keer dat dat niet het geval is, blijkt de gepassioneerde frustratie toch echt maar één taal te spreken. Portugees!
Moe en naar bed toe
Hoewel deze tweetaligheid voor ons dus een heel gewone zaak is, keken we wel even vreemd op toen bleek dat ze ons blijkbaar dus ook verstaat in het Engels. Opvoeden doen we ieder in onze eigen moedertaal, maar samen spreken wij thuis Engels. Nooit naar Yuna direct, maar wel tegen elkaar. Niet dat we dachten dat ze daar niks van mee zou krijgen op den duur, maar dat 'op den duur' kwam toch iets sneller dan verwacht. Toen ze nog net niet met haar gezicht in haar bordje viel van vermoeidheid en ik dus wilde zeggen dat ze 'perhaps too tired is' om nog naar de kermis te gaan, keek ze verontwaardigd op en zei; 'Nee nee, ik ben helemaal niet niks too tired. We kunnen gewoon naar de kermis'. Steeds vaker merken we dat ze ons gewoon helemaal volgt in het Engels en daarmee onze 'geheimtaal' ontcijferd wordt.
Daarvoor in de plaats ontwikkelen we met z'n drieën een nieuwe codetaal. Een mix van drie talen met hier en daar een verbastering, verzinsel en verdraaiing van het origineel. Zolang we elkaar maar begrijpen, is er niks aan de hand. Men zal hooguit denken dat we van lotje getikt zijn als ze ons horen praten over 'heddingklengers' (= kledinghangers), 'entoustic' (enthousiast) en uitsmijtjes (drie gebakken eieren op brood).
