Restaurant (NL) of Restaurante (PT): Zelfstandig naamwoord
Een uitgaansgelegenheid waar mensen (tegen betaling) kunnen eten. Samen met hotels en cafés worden restaurants ook wel de horeca genoemd.
Hoewel zowel in het Nederlands als in het Portugees hetzelfde woord wordt gebruikt, zijn er meer verschillen dan overeenkomsten tussen beiden.
We vergelijken dan de écht Portugese versie van uit eten gaan met het Nederlandse concept van restaurants. Dus niet de toeristen-proof restaurants in de grote steden zoals Porto of Lissabon. Maar daar waar de locals buiten de deur gaan eten.
Avondje uit versus avondje tweede thuis
Een restaurant is in Portugal bijna het verlengde van de keuken of woonkamer thuis. Dat begint bij de gastheer of -vrouw. Dankzij frequent bezoek vaak als een hele goede kennis of vriend van de familie beschouwd. Met een warm en persoonlijk ontvangst, begeleidt hij zijn gasten hoffelijk naar de tafel, ongeacht het prijsniveau van de menukaart. Die blijft overigens vaak achterwege, de kaart. Want locals weten hier doorgaans precies waar je de beste ´bacalhau á bras´ kunt eten of een goede ´francesinha.´ De gastheer kent bovendien zijn gasten en weet dus bijna al van tevoren ´wat het mag zijn´ voor deze avond.
Het valt mij op dat menig menukaart nagenoeg dezelfde traditionele Portugese gerechten bevat. Bovendien verandert de kaart nimmer, nauwelijks of niet.
Lokale restaurants zijn vaak eenvoudig ingericht, met praktische (tl-)verlichting en één of zelfs meerdere televisies met eeuwig groen scherm. Heeft het restaurant maar één tv, dan zitten alle vrouwen altijd aan de ´verkeerde´ kant van de tafel. Je hoeft ook totaal geen moeite te doen om je pontificaal aan te kleden of op te tutten. Gewoon lekker praktisch, doe-maar-alsof-je-thuis-bent gevoel.
Couvert alsjeblieft dankjewel
Vóór het C-tijdperk stond de tafel al volledig ingedekt en wel klaar. Netjes met bordjes en glazen ondersteboven, vaak bestek in een papieren zakje met servet én het couvert - voor toeristen vaak een bron van ergernis. Hoewel ieder restaurant haar eigen variatie hierop heeft, kan een couvert bestaan uit brood, olijven, tremoços (lupineboontjes), kaas- en prosuinto plankje en meestal te koude boter. Als toerist denk je ´ach wat aardig´, wat in populaire apps als Tripadvisor vaak wordt vertaald als ´belachelijk dat we moesten betalen voor iets wat we ongevraagd geserveerd hadden gekregen´. Portugezen weten dat natuurlijk en verzoeken de gastheer al dan niet het couvert onbenut af te halen alsjeblieft dankjewel.
Dikke tip dus voor alle toeristen: het couvert is optioneel, maar ook in Portugal gaat alleen de zon voor niks op. Nuttig je het couvert, dan staat ie netjes op het bonnetje. Wil je er niet voor betalen, dan zal niemand je dwingen het couvert te gebruiken ;-)
Lekker wijntje erbij
Je bestelling is dus met je eerste voet over de drempel al verwerkt, je stilt je eerste honger al dan niet met het couvert én een lekker drankje erbij. Frisdranken worden standaard in blikjes geserveerd - met glas erbij. Opvallend zijn de wijnglazen en dan wel om twee redenen. Punt één wordt wijn hier veelal geserveerd in een klein gedrongen wijnglas met kort voetje. Ik ben er nog steeds niet helemaal uit hoe ik het wijnglaasje chique kan vasthouden. Punt twee; (waarschijnlijk om het formaat van het glas toch enigszins te compenseren), het glas wordt tot aan de rand toe gevuld. Het voordeel is wel - omdat dit hier zó gebruikelijk is - dat ze dat ook pardoes doen bij de échte wijnglazen. De obers die weten dat het officieel zo niet ´heurt´ worden meteen op de vingers getikt, want voor zo'n half vol glas betalen we natuurlijk niet.
Obers en obers
Net zoals de gastheer (of -vrouw), is de service ongeacht het prijsniveau vaak van opvallende hoge kwaliteit. ´Ober´ is hier echt een vak en wordt met trots en enthousiasme uitgeoefend. Hij of zij zal er bovendien alles aan doen om de allerkleinste gasten te entertainen. Niet op een gemaakte manier, maar met een oprecht welkom gevoel. En dat is toch prettig in een land waar het gebruikelijk is om met de hele familie ´uit thuis´* te gaan dineren.
Gerechten worden hier veelal op schalen geserveerd, waarbij men onderscheidt maakt in ´uma dose´ (voor een heel leger) en ´meia dose´ (voor een half leger). Het is heel gebruikelijk hier om hetgeen niet genuttigd wordt, netjes te laten inpakken voor de volgende dag.
Van woonkamer tot woonkamer, van ´uit thuis´ tot terug naar huis.
Voor de gezelligheid, het gemak en ontspanning.
*) Een vrije vertaling die onze (half Portugese) dochter gebruikt als ze in het Nederlands vraagt of we gaan uit eten. `Gaan we vanavond ´uit thuis´ eten?` En dat dekt precies de lading.
Vind je dit artikel leuk of nuttig? Delen = lief.
