Mijn eerste jaren in Portugal beleefde ik als echte 100% Nederlandse. Terwijl ik het Portugese leven met volle teugen in mij opnam en het met net zo volle teugen waardeerde, beleefde ik het leven als Nederlander in Portugal.
Je zou het kunnen vergelijken met een permanent vakantiegevoel, terwijl je gewoon doorwerkt, je huis wekelijks poetst, je boodschappen in huis haalt, schooltijden, werktijden en sporttijden in de agenda mee gaan en je een vakantie boekt naar Nederland.
De Hollandse paplepel
Het begint bij een oppervlakkige beleving. Je meet wat af langs de Nederlandse maatstaven, niet per se met een oordeel, maar wel met een mening. En die mening is gekleurd met de normen en waarden die je met de Holllandsche paplepel ingegoten zijn.
Maar heel geleidelijk, bijna onmerkbaar pas je je aan. Zoals dat met de taal gaat. In het begin hakkel je er wat eenvoudige woorden uit en ineens verbaas je jezelf met een volzin. Met een redelijke beheersing van de taal, ontstaat ruimte om met mensen te verbinden. Om te begrijpen en begrepen te worden.
En met begrip groeit gestaag je normen en waarden pakket. Bijna onmerkbaar nestelen de Portugese maatstaven zich tussen en soms zelfs in de plaats van je oorspronkelijke meeteenheden. Het begint bij onbenulligheden als een Hollandse boterham voor de lunch plots karig te vinden, vergeleken met de uitgebreide en warme Portugese variant. Of om half zes avondeten zoals in Nederland als een paal boven water stond, maar hier in Portugal om heel veel onduidelijke reden onmogelijk vroeg blijkt.
Dieper dan een broodje gezond
Normen en waarden gaan natuurlijk veel dieper dan een broodje gezond en het avondeten. Ze gaan bijvoorbeeld over veiligheid. Daar waar het in Nederland heel gewoon is dat kinderen zelfstandig naar school gaan (mits op loop- of fietsafstand), zo heeft Portugal van mij een moeder gemaakt die toch lichtelijk nerveus wordt van deze gedachten. Hoewel de afstand ook heus een rol speelt, worden kinderen hier overal naar toe gebracht en gehaald. En daarmee ben ik de Nederlandse vanzelfsprekende vrijheid die we onze kinderen gunnen een klein beetje verleerd.
Normen en waarden gaan ook over beleefdheid. Daar waar de Portugezen bijzonder in getalenteerd zijn, schuurt de Nederlandse praktische directheid plots hier en daar tegen (on)beleefdheid aan.
Of over de invulling van vriendelijkheid. Visite kan in Portugal altijd aanschuiven, terwijl Nederlanders doorgaans alles graag op uur en tijd vast leggen. Ineens begint dat vervreemd aan te voelen, hoewel beide bedoelingen vriendelijk zijn.
Evenals het feit dat je in Nederland iedereen volgens beleefde, doch bij nader inzien wat vreemde norm feliciteert met de verjaardag van iedereen, terwijl Portugezen alleen diegenen feliciteren die zijn geboortedag viert.
Tussen wal en schip
Het spreekwoord luidt; ´waar je mee omgaat, wordt je mee besmet´. Wat in deze tijden een heel ongelukkig spreekwoord is geworden. U begrijpt dat ik op de figuurlijke context doel en dat je wordt gevormd door waar je mee omgeven bent.
Daar waar je enerzijds je eigen maatstaven bepaald, reflecteer je deze maatstaven nu vanuit twee verschillende perspectieven, waardoor iets wat je gewoon was, door die reflectie kan veranderen. Een langzame verschuiving in wat ik ook wel ver-Portugezen noem. Tussen de Portugese wal en het Nederlandse schip, badend in een warme zee van perspectieven die de prachtige horizon blijven verruimen.
Comments