We beginnen onze ontdekkingsreis in Noord Portugal en zoomen in naar het oudste wijngebied in de wereld - de Douro regio, gekenmerkt door de Douro rivier - met achthonderd-zeven-en-negentig kilometer de derde langste rivier van Iberia.
Van oorsprong een snel stromende en bovenal onvoorspelbare rivier, welke in de jaren 1960 en 1970 een beduidend rustiger en beter bevaarbaar karakter kreeg dankzij de in totaal vijftien dammen die werden gebouwd. De Douro rivier vindt haar oorsprong in het Noord Spaanse gebied Duruelo de la Serra en mondt uit in de Atlantische Oceaan in de alom bekende, tweede stad van Portugal - Porto.
Daar waar de Douro rivier moeiteloos en onzichtbaar over vloeit in de Atlantische Oceaan zoals alleen water dat kan, vormt zij een duidelijke afscheiding tussen Porto aan de ene kant van de rivier en de stad Vila Nova da Gaia aan de andere kant van de rivier. Vanaf de Ribeira-kade kun je de parade van de Portwijn huizen aan 'de overkant' al bewonderen. Wat meteen opvalt zijn de Engelse namen. Dow's, Sandeman, Taylor's, Grahams, Churchill's, Croft en Cockburn's. Spreek die laatste vooral volgens de ongeschreven etiketten van de innercircle uit, dus "Co-burns". Want een lullige portwijn klinkt toch minder aantrekkelijk, nietwaar?
Port uit Porto
De naam port ofwel vinho do Porto doet vermoeden dat deze haar oorsprong vindt in deze prachtige stad. Hoewel de thuishaven van de portwijn-huizen, moeten we voor de oorsprong dieper de geschiedenis, maar ook dieper het land induiken. Grappig detail is dat ook hier weer de Engelsen de drijfveer lijken die tot deze merknaam heeft geleidt.
We reizen landinwaarts de Noord Portugese binnenlanden in, naar het Unesco wereld erfgoed wijngebied - de Alto Douro. Waar het droge en warme klimaat, de stijle en rotsachtige hellingen de karakteristieken aan de druif geven die de robuuste en volle basis legt voor de portwijn.
Oorspronkelijk bevond het handelscentrum voor export van wijn zich in Viana do Castelo. Echter het ongerepte en bergachtige landschap van de Alto Douro maakte samen met de afstand transport over land onmogelijk. De Douro rivier bood uitkomst en zo werd de wijn uit het Alto Douro gebied over water getransporteerd naar Porto, van waaruit export ook prima mogelijk bleek. Het wijn-handelscentrum verhuisde van Viana do Castelo naar Porto en de vandaar uit geëxporteerde wijnen kregen de naam van de stad - vinho do Porto, ofwel wijn van Porto. De eerste export van deze wijn mét de naam 'vinho do porto' vond plaats in 1678. Dit betrof echter nog niet de port-wijn zoals we die nu kennen.
De vraag blijft wie - de Engelsen of de Portugezen - de basis hebben gelegd voor de ontwikkeling van port. Enerzijds zouden het in de 18e eeuw de Engelsen zijn geweest. Door toevoeging van Brandy aan de wijn uit het Douro gebied ten behoeve van houdbaarheid tijdens de lange reis tussen Porto en Engeland. En natuurlijk claimen de Portugezen aan de andere kant dat zij al ver daarvóór - in het tijdperk van de Grote Ontdekkingen tussen de 15e en begin 17e eeuw, ook vanwege de verre reizen een zelfde soort toevoeging werd gedaan voor de opslag van wijn en de conservering daarvan.
Overigens is de relatie tussen de Engelsen en Portugezen vanuit het oudste bondgenootschap ter wereld - 9 mei 1386 - altijd vriendschappelijk geweest. En vormen zij dus samen een vanzelfsprekend boegbeeld voor dit prachtige panorama vanaf de kade in Porto.
Begin 18e eeuw nam de export van port enorm toe, wat leidde tot kwaliteitsverlies als gevolg van frauduleuze praktijken, zoals de toevoeging van vlierbessen aan de minder kwalitatieve wijnen om kleur en de illusie van kwaliteit te geven.
In 1757 werd de kwaliteit en naamsgebruik van vinho do Porto aan banden gelegd, door het stellen van geografische limieten van portwijngaarden, classificaties op basis van kwaliteit en het vaststellen van normen voor de wijnproductie. Port ofwel vinho do Porto werd daarmee een officieel label, zoals we die wellicht beter kennen van Champagne of Bordeaux wijn.
Van Noord-Portugal, via de Douro rivier die uitmondt in Porto, terug het binneland in naar het Unesco gebied Alto Douro zijn we dus de wereld van portwijn ingedoken. Van een rijke geschiedenis, zullen we onze virtuele reis voort gaan zetten naar een bijzondere port- en familieverhaal, gaan we kleur bekennen en een poging wagen om virtueel te proeven.
Tot slot deze vogelvlucht over de Alto Douro.
#virtuelereisportugal #ontdekportugal #helloportugal #douroportugal #vinhodoporto #portwijn #altodouro #dourorivier
