Haar zoon en dochter wonen in Monaco. Haar man overleed 13 jaar geleden en ze verloor een zoon aan een verkeersongeval bijna 20 jaar geleden. Ze is 76 jaar en woont samen met haar bejaarde hondje en een paar kippen naast ons. Dona Laurinda.
We houden van haar vanaf het moment dat we hier kwamen wonen. En de liefde is wederzijds. Dagelijkse praatjes en een groeiende ruilhandel van biologische groenten, verse échte scharrel-eieren tot taarten en zoetigheden die we beiden onder beleefd nee-knikken dankbaar van elkaar aannemen, zijn onderdeel van onze routine geworden. Dona Laurinda is niet vies van een eigenhandig geslacht kippetje (lees hier over haar specialiteit, pica no chão) of konijn. Maar omdat ze het in haar eentje niet op krijgt, kookt ze vaak op zondag voor vader Olijfboom. Ze zal geen gelegenheid onbenut laten om mij als niet-vleeseter ook tot zo'n mals kippetje of konijntje over te halen, waarop ik tegenwoordig maar volsta met een brede glimlach van diepe waardering voor haar genegenheid.
Onder de modder en blauw van de kou
Het is maandag ochtend 11 uur, wanneer een ambulance voor haar huis geparkeerd staat en waarmee een nachtmerrie werkelijkheid wordt. Nee, ze is niet overleden. Gelukkig. Maar het had niet veel gescheeld. Dona Laurinda ging op zaterdag avond de kippen voeren, gleed uit in het kippenhok en viel achterover waarmee ze flink wat letsel opliep.
Het voelt bijna ondraaglijk te beseffen dat wij op zondag zeker zes keer langs haar huis gelopen zijn, de deur van de keuken zoals vertrouwd open zagen staan en daarmee dachten dat dona Laurinda ook weer goed aan de dag was begonnen. We hadden haar onmogelijk kunnen zien liggen, want ze lag net om het hoekje. Toch spoken de ´hadden we maar´ door ons hoofd. En in haar wantoestand was ze nog zo slim geweest een oud plastic zijl over zich heen te trekken, waaronder ze twee steen-koude nachten heeft geslapen. Een schoonzus vertrouwde het uiteindelijk niet, toen ze ook maandag ochtend telefonisch geen gehoor kreeg. Ze is polshoogte gaan nemen en trof het arme mens in shock aan. Onder de modder, blauw van de kou en met een flinke beul op haar hoofd.
Schamel en schaamte
Zoals dona Laurinda zijn er zovelen. Alleenwonende ouderen die met een schraal (of moet ik zeggen schandalig?) pensioentje van € 200,- per maand moeten rondkomen. Hoewel in het kader van de moderne mantelzorg hier in Portugal het heel gebruikelijk is dat ouders bij kinderen in gaan wonen, zijn er ook genoeg waarbij dat wegens ruimte- of geldgebrek niet mogelijk is. Of de kinderen wonen, net zoals die van dona Laurinda, in het buitenland. Bejaardentehuizen zijn er zeker. Maar ook daar moet voor betaald worden. Evenals het onderhoud van de eigen woning, die ze meestal niet kunnen bekostigen. Soms met half ingestorte daken en vaak zonder enige vorm van verwarming of isolatie. (Foto: dona Laurinda voor haar poort)
Ik schaam me voor de gedachten dat ik niet kan begrijpen dat de kinderen uit Monaco, die zojuist met Kerst hun moeder hebben bezocht in een spiksplinternieuwe BMW, het over hun hart kunnen verkrijgen om hun moeder zo achter te laten. We hebben het recht niet te oordelen, maar het is even sterker dan ik. En net zo goed schamen wij ons nu dat we er niet eerder een gewoonte van hebben gemaakt om elke avond even te gaan kijken of dona Laurinda goed en veilig binnen is.
Ze ligt nu veilig in het ziekenhuis en zal hoogstwaarschijnlijk zo lang bij haar schoonzus gaan wonen, totdat ze weer naar huis mag. Misschien blijft ze daar. Maar als ze terug komt, zullen wij extra goed voor haar gaan zorgen en op haar gaan letten. Zodat dit nooit meer kan gebeuren.
#woneninportugal #leveninportugal #portugeseleven #portugal #oudereninportugal #portugeespensioen #ouderenzorginportugal
